Ο καρκίνος του προστάτη αποτελεί σήμερα το συχνότερο καρκίνο που διαγιγνώσκεται στους άνδρες, ενώ αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου από κακοήθεια μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Ο καρκίνος του προστάτη αφορά κυρίως άνδρες 50-80 ετών και παραμένει κλινικά ασυμπτωματικός μέχρι να φτάσει σε προχωρημένο στάδιο.

Ο προστάτης είναι ένας αδένας που μοιάζει με κάστανο και βρίσκεται στο εσωτερικό του σώματος, κάτω από την ουροδόχο κύστη του άνδρα και περιβάλλει την ουρήθρα. Με την λειτουργία του συμβάλει:

    στον έλεγχο της ούρησης, το οποίο το πετυχαίνει λόγω της ανατομικής του θέσης,
    στον εμπλουτισμό του σπέρματος με χρήσιμα και απαραίτητα συστατικά,
    στη λειτουργία της εκσπερμάτισης.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι η ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων στον αδένα αυτό. Ο καρκίνος του προστάτη συνήθως αναπτύσσεται αργά και δεν εξαπλώνεται σε άλλα σημεία (μετάσταση), δημιουργώντας έτσι μια σε γενικές γραμμές καλή πρόγνωση της νόσου, όταν όμως αυτή εντοπιστεί έγκαιρα. Αντίθετα, σε περίπτωση που ο καρκίνος εξαπλωθεί σε σημεία πέραν του προστάτη γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνος, η επιτυχής θεραπευτική αντιμετώπιση είναι πλέον δύσκολη και μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο.

Οι έρευνες δείχνουν ότι το 60-70% όλων των ανδρών που φτάνουν στην ηλικία των 80 ετών παρουσιάζουν μικροσκοπικά στοιχεία καρκίνου του προστάτη. Επειδή τα συμπτώματα εμφανίζονται όταν πλέον ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί πέραν του προστάτη, είναι απαραίτητοι οι τακτικοί έλεγχοι.

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Προστάτη έχει σαν στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού για μια νόσο που αφορά εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο επηρεάζοντας την ποιότητα της καθημερινότητάς τους και θέτοντας σε κίνδυνο, μερικές φορές, ακόμα και τη ζωή τους.

Αίτια, συμπτώματα και διάγνωση

Η αιτία του καρκίνου του προστάτη είναι άγνωστη, αλλά η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό, η διατροφή και η φυλή είναι οι ισχυρότεροι παράγοντες επικινδυνότητας.

• Ηλικία: Το ποσοστό των νέων διαγνώσεων του καρκίνου του προστάτη αυξάνεται με την αύξηση της ηλικίας, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μορφή καρκίνου.
• Οικογενειακό ιστορικό: Η ύπαρξη ιστορικού καρκίνου του προστάτη στην οικογένεια καθώς και η έναρξή του σε ηλικία κάτω των 55 ετών σε άτομα της οικογένειας, αυξάνει τις πιθανότητες στον άνδρα να εμφανίσει το νόσημα αυτό.
• Φυλή: Αυξημένη πιθανότητα εμφανίζει η μαύρη φυλή

Ο ρόλος άλλων παραγόντων όπως είναι οι ανδρικές ορμόνες, το διατροφικό ζωικό λίπος και οι περιβαλλοντικές τοξίνες, δεν είναι ξεκάθαρος.

Η πλειοψηφία των προστατικών καρκίνων σε πρώιμα στάδια (ενδοπροστατική βλάβη) δεν προκαλεί καθόλου συμπτώματα. Όταν υπάρχουν συμπτώματα, μπορεί να περιλαμβάνουν τα παρακάτω:

• Συχνή ή επιτακτική ανάγκη ούρησης, διακοπτόμενη ή καθυστερημένη ροή των ούρων
• Πόνος κατά την ούρηση
• Αίμα στα ούρα
• Πόνος κατά την εκσπερμάτιση ή αίμα στο σπέρμα
• Στυτική δυσλειτουργία
• Πόνος στην περιοχή της πυέλου (λεκάνη) ή στο κάτω μέρος της πλάτης

Δεδομένου του ότι η νόσος είναι συνήθως ασυμπτωματική, μπορεί να εντοπιστεί, στα πρώτα στάδιά της, μόνο μέσα από τακτικό κλινικό έλεγχο, ο οποίος περιλαμβάνει:

• Την δακτυλική εξέταση του προστάτη, κατά την οποία ο αδένας ψηλαφείται για να διαπιστωθεί εάν υπάρχουν ανωμαλίες στο μέγεθος, στο σχήμα και στην υφή του. Η δακτυλική εξέταση πρέπει να περιλαμβάνεται στον ετήσιο γενικό έλεγχο όλων των ανδρών ηλικίας 50 ετών και άνω.
• Την ειδική εξέταση αίματος PSA ανιχνεύει το προστατικό αντιγόνο στο αίμα και είναι η πιο χρήσιμη εξέταση αίματος για την έγκαιρη ανίχνευση.

Ο συνδυασμός των δύο αυτών μεθόδων μπορεί να δώσει τις ακριβέστερες πληροφορίες για την ύπαρξη ή μη της νόσου

Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη επιβεβαιώνεται μόνο με βιοψία του προστάτη, ενώ εξετάσεις όπως η ανάλυση ούρων, μπορούν να συμβάλλουν στον αποκλεισμό ή την επιβεβαίωση άλλων παθήσεων με παρόμοια συμπτώματα.

Πρόληψη και θεραπεία

Οι άνδρες άνω των 50 έτων θα πρέπει να υποβάλλονται τακτικά σε κλινικές διαγνωστικές εξετάσεις, για να μπορεί να γίνει έγκαιρα η ανίχνευση και θεραπεία της νόσου. Οι άνδρες που πληρούν παράγοντες επικινδυνότητας θα πρέπει να κάνουν εξετάσεις ήδη από την ηλικία 40 με 45 ετών.

Ενώ ο καρκίνος του προστάτη δεν δύναται να προληφθεί, εντούτοις, υπάρχουν μέτρα περιορισμού του κινδύνου για την ανάπτυξη της νόσου:

• Σωστή διατροφή. Η διατροφή που περιλαμβάνει υψηλή πρόσληψη λιπαρών ενοχοποιείται για την ανάπτυξη της νόσου. Η υγιεινή διατροφή, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και φυτικές ίνες έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τις πιθανότητες ανάπτυξης οποιασδήποτε μορφής καρκίνου.
• Φυσική δραστηριότητα

Η ολική αφαίρεση του προστάτη (ριζική προστατεκτομή) αποτελεί την πιο συχνή θεραπεία του εντοπισμένου καρκίνου του προστάτη. Συνήθως συμπεριλαμβάνει την αφαίρεση και των κοντινών λεμφαδένων. Η εγχείριση συνήθως συνιστάται σε άνδρες που είναι 50 με 70 ετών.

Για πιο ηλικιωμένους άνδρες ή για αυτούς που δεν μπορούν να αντέξουν την εγχείριση συνιστάται η θεραπεία με ακτινοβολία για να καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα.

Σε ειδικές περιπτώσεις που ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί, η αφαίρεση των όρχεων ή η ορμονοθεραπεία μπορεί να καθυστερήσει την ανάπτυξη του καρκίνου του προστάτη και επομένως να μειώσει ή να αναστείλει την περαιτέρω εξάπλωση της νόσου.